Trakeostomili Hastanın Evde Bakımı
Solunum yetmezliği nedeniyle nefes almayı kolaylaştırmak için gırtlakta, nefes borusunda bir delik açılması ve içine bir boru( kanül) yerleştirilmesi işlemine Trakeostomi diyebiliriz. Bu hastaların eve taburculuğunda, yakınlarının trakeostomili hasta bakımı hakkında eğitim almaları gerekir. Trakeostomi bakımı hijyen açısından son derece önemlidir. Gırtlakta trakeostomi açılan bölge açık yara olduğundan temiz tutulmalı kızarıklık, akıntı, koku varlığı açısından değerlendirilmeli gerekirse antiseptik solüsyonlar ile gazlı bez yardımıyla temizlenmelidir. Trakeostomi kanülü boyun bağı gazlı bez veya cırtcırtlı orijinal Trakeostomi bandı ile boyuna sabitlenmelidir. Trakeostomi kanülünün balonu (cuff) vardır. Bu , iç balonu dışarıdaki baloncuğa bağlayan ince bir hortum mevcuttur. Dış baloncuk basıncı iç balon hakkında fikir verir. Bu dış baloncuğun kulak memesi kıvamında olması gerekir balon vasıtası ile solunum cihazının verdiği hava ağız ve burundan kaçmadan direk akciğerlere gider. Balon ayrıca yutma fonksiyonu olmayan hastada tükrük ve ağız içi salgıların akciğere kaçarak enfeksiyona yol açmasını engeller. Hergün baloncuğun şişkinliği kontrol edilmelidir. Yutma fonksiyonu olan havayolunu koruyup tükürüklerini yutan , solunum cihazına bağlanmayan hastada , doktor kontrolünde gerekirse balon indirilebilinir. Hastanın akciğerinde biriken balgamları temizlemek adına aspiratör denilen özel bir vakum cihazı kullanılır, ucuna takılan ince hortum (aspirasyon sondası) vasıtası ile balgamlar kanülün içinden ilerleterek bronşlar ve akciğerin içinden temizlenir. Aspirasyon sondası ile 12-15 cm kadar içeri girebilir, ancak balgamları temizleme işlemi en fazla 15 sn sürmelidir. Değişik kalınlıkta aspirasyon sondaları kullanılır mevcut kanülün iç çapının yarısından daha kalın sondalar kullanılmamalıdır. Hastanın balgam yoğunluğuna göre değişmekle birlikte , balgamları 2-3 saatte 1 temizlenmelidir. Trakeostomili hastaya oksijen vermek için t-tüp (easy breath) isimli parça kullanılır, kirlenirse hemen kirlenmez ise gün aşırı değiştirilmelidir. Bu parça ile hasta nemlendirilmiş oksijen desteği altında solur. Trakeostomi kanülünün ucuna uzatma parçası bağlanır ve balgam ile kirlendiğinde hemen değiştirilmeli temiz kalırsa da 4-5 günde 1 değiştirilmesi önerilir. Bu hastalarda solunum makinesi ile verilen hava nemli olmayacağından uzatma parçasının arkasına nem tutucu filtre konulmalı ve kirlenirse hemen kirlenmez ise 2 günde 1 değiştirilmelidir. Solunum cihazını mikroplardan korumak için cihazla solunum devresi arasına antibakteriyel filtre yerleştirilip 2 günde 1 değiştirilmelidir. Trakeostomi kanülünü solunum cihazına bağlayan plastik hortumlar(ventilatör devresi) ise kirlenmedikleri sürece ayda 1 değişmelidir. Kanül değişimi için ayda 1 hastaneye başvurmalı ve doktorlar tarafından değiştilmelidir. İç kanülü olan trakeostomi kanülleri ise 3 ayda 1 değiştirilmelidir. İç kanül hergün çıkarılarak su ve sabunla temizlenip tekrar takılmalıdır.